کاوش موضوع Iran

ایران با نام رسمیِ جمهوری اسلامی ایران، کشوری در غرب آسیا است. این کشور از غرب با ترکیه و عراق، از شمال غربی با ارمنستان و جمهوری آذربایجان، از شمال با دریای خزر، از شمال شرق با ترکمنستان، از شرق با افغانستان، از جنوب شرق با پاکستان و دریای عمان و از جنوب با خلیج فارس هم‌مرز است. ایران با ۱٫۶۴ میلیون کیلومتر مربع گستره، هفدهمین کشور پهناور جهان، و با جمعیت ۹۲٬۱ میلیون نفر، هفدهمین کشور پرجمعیت جهان است. ایران در تقسیمات کشوری به ۵ منطقه و ۳۱ استان تقسیم می‌شود. زبان رسمی ایران فارسی است. پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر این کشور تهران است. بزرگترین و پرجمعیت ترین شهر های ایران پس از تهران که پایتخت آن است، به ترتیب، مشهد، اصفهان، کرج، شیراز، تبریز، قم و اهواز هستند. ایران پیش از ورود اقوام ایرانی، محل سکونت گروه‌های مختلفی بوده است. در سدهٔ هفتم پیش از میلاد، پادشاهی ماد بخش‌های زیادی از فلات ایران را یکپارچه کرد و این قلمرو در سدهٔ ششم پ. م، با شاهنشاهی هخامنشی تحت حکومت کوروش بزرگ به اوج خود رسید. در سدهٔ چهارم پ. م، اسکندر بزرگ این شاهنشاهی را فتح کرد. شورش ایرانیان در سدهٔ سوم پ. م، منجر به پایه‌گذاری شاهنشاهی اشکانی شد که در سدهٔ سوم میلادی، شاهنشاهی ساسانی جانشین آن گردید. در سدهٔ هفتم م، مسلمانان عرب این شاهنشاهی را فتح کردند که منجر به اسلام آوردن ایرانیان شد. از آن به بعد، ایرانیان در علم و فرهنگ اسلامی نقش داشتند. از سدهٔ نهم، دودمان‌های ایرانی‌تبار پدیدار شدند که به حکومت اعراب پایان دادند و زبان فارسی را احیا کردند. پس از آن ترک‌های سلجوق و مغول‌های ایلخانی حکومت را در این سرزمین به‌دست گرفتند. در سدهٔ شانزدهم، دودمان بومی صفویان حکومت ایران را بار دیگر یکپارچه کرد. نادرشاه در سدهٔ هجدهم فرماندهی نیرومندترین ارتش آن زمان را بر دوش داشت اما در سدهٔ نوزدهم، جنگ‌هایی با امپراتوری روسیه منجر به جدایی بخش‌های زیادی از سرزمین‌های ایران شد. دههٔ ۱۲۸۰ شمسی شاهد جنبش مشروطه بود. کوشش‌ها به‌منظور ملی‌سازی صنعت نفت ایران منجر به کودتایی انگلیسی-آمریکایی در ۱۳۳۲ شد. پس از انقلاب ۱۳۵۷، جمهوری اسلامی کنونی توسط سید روح‌الله خمینی، نخستین رهبر جمهوری اسلامی، بنا نهاده شد. حکومت ایران یک حاکمیت دینی با نظام ریاستی است، اما اختیارات بنیادی به رهبر نظام که یکه‌سالار است، واگذار شده است؛ این مقام از زمان مرگ خمینی در سال ۱۳۶۸ توسط سید علی خامنه‌ای بوده است. حکومت ایران اقتدارگراست و انتقادات گسترده‌ای به‌دلیل محدودیت‌های قابل‌توجه، نقض حقوق بشر و آزادی‌های مدنی به آن وارد شده است. این نظام، قطب اسلام شیعه در خاورمیانه و دشمن اسرائیل شناخته می‌شود. ایران همچنین یکی از بزرگ‌ترین بازیگران امور خاورمیانه به‌شمار می‌رود و نظام جمهوری اسلامی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در اکثر درگیری‌های خاورمیانه دست دارد. سیاست خارجهٔ تنش‌زای جمهوری اسلامی در منطقه، که شناسه آن پشتیبانی از گروه‌های شبه‌نظامی اسلامی متعدد است، به‌شدت محکوم شده است. قانون اساسی جمهوری اسلامی، اسلام شیعه را دین رسمی این کشور اعلام کرده است. ایران جایگاه راهبردی در منطقهٔ خلیج فارس دارد و تنگهٔ هرمز در جنوب آن، راهی بسیار مهم برای انتقال نفت خام است. این کشور زیرساخت قابل‌توجهی در بخش‌های خدماتی، صنعتی و کشاورزی دارد که اقتصاد این کشور را توانمند می‌سازند اما این اقتصاد هنوز بر فروش نفت و گاز استوار است و از فساد مالی رنج می‌برد. منابع طبیعی ایران، قابل‌توجه هستند و در میان اعضای اوپک، ایران سومین دارندهٔ ذخایر بزرگ اثبات شدهٔ نفت است. میراث فرهنگی این کشور غنی است و میراث جهانی یونسکو در آن از ۲۷ مورد تشکیل می‌شود. ایران از اعضای بنیان‌گذار سازمان ملل متحد، سازمان همکاری اقتصادی، سازمان همکاری اسلامی و اوپک است و از قدرت‌های منطقه‌ای شمرده می‌شود.... بیشتر در ویکی پدیا